|
برساختن موقعیتِ سوژهشدگی زنان در قصّههای عامیانهی فارسی
مطالعه‌ی موردی: قصّههای عامیانهی آذربایجان
|
| سارا برامکی* |
|
|
|
چکیده: (4633 مشاهده) |
گفتمانها همواره با استفاده از ابزار قدرت و دانش، در فرایندی پیچیده به کار سوژهسازی دست میزنند. سوژه در این تعریف موجودی مخلوقِ قدرت، فاقد آزادی و اراده و در نتیجه متضمن مضمون انقیاد است. استفاده از جنسیت در این فرایند سبب تولید سوژههای جنسیتی میشود. این پژوهش با مطالعه و تحلیل تعدادی از قصّههای عامیانهی فارسی، درپی پاسخ به این پرسش است که بازنماییهای جنسیتی در قصّههای عامیانه چگونه ممکن است سببِ هویتسازی جنسیتی و برساختهشدن «موقعیت سوژهشدگی» زنان در فرهنگ و جامعه شود؟ رویکرد پژوهش تحلیلی-انتقادی است و پژوهش در تحلیلهای خود بر اندیشههای میشل فوکو دربارهی «سوژه» و «موقعیت سوژهشدگی» تمرکز دارد. پژهش در برآیند خود نشان میدهد که بازنماییهای ابژهای و شیانگارانهی زنان در ادبیات و به ویژه قصّههای عامیانه، به ندلیل سادگی و قدرت اقناعکنندگی بالا، یکی از راههای هویتسازی جنسیتی و برساختن موقعیت سوژهشدگی زنان است و میتواند به شکلگیری و تداوم فرایند مردسالاری در فرهنگ ایرانی کمک کند. در این قصّهها زنان از گروههای در حاشیه قرارگرفتهای هستند که توانایی سخن گفتن از آنها گرفته شده است و به عنوانِ سوژههایی درجه‌دوم، منفعل، وابسته و «دیگری» معرفی میشوند. در مقابل، مردان، نیرومند، عاقل، غالباً دارای موفّقیتهای برجسته و نقشهای قهرمانی و پهلوانی و در نتیجه شایستهی پاداشاند. بررسی نقشِ قصّههای عامیانه در فرایندِ نهادینه کردن ایدئولوژی چندهمسری، اعتقاد به تقدیر برای ازدواج و پذیرش انتخاب شدنِ زنان به جای انتخاب کردن از دیگر برآیندهای این مقاله است. |
|
| واژه‌های کلیدی: واژگان کلیدی: قصّههای عامیانه فارسی، هویتسازی جنسیتی، موقعیت سوژهشدگی، میشل فوکو. |
|
|
متن کامل [PDF 560 kb]
(25 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1403/12/20 | انتشار: 1404/1/5
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
